Vaginaal stomen in populaire media zo als de Quest

In de afgelopen jaren zie ik een terugkerend patroon in populaire media wanneer het onderwerp vulvastomen of vaginaal stomen ter sprake komt. Tijdschriften zoals Quest, Libelle, Margriet en andere grote publieksmedia publiceren met regelmaat artikelen die zijn gebaseerd op snelle Google-resultaten en één enkele medische bron die deze praktijk niet kent vanuit opleiding of ervaring. Daardoor ontstaat een eenzijdig beeld dat weinig recht doet aan wat vrouwen daadwerkelijk ervaren, wat er historisch bekend is en wat er wél onderzocht is.

Dit blog is geen aanval op Quest, maar een uitnodiging tot nuance. Het is een reactie op hun artikel uit 2024, én tegelijk een bredere reflectie op hoe populaire media omgaan met onderwerpen die buiten de bekende medische paden vallen. Want zolang de informatie die vrouwen bereiken niet klopt, blijf ik me geroepen voelen om dit zorgvuldig te blijven uitleggen — met historische context, wetenschappelijke bronnen en wat er in de praktijk echt gebeurt.

Het Quest-artikel over vulvastomen en vaginaal stomen laat meteen zien dat er een rondje Google is gedaan en dat het onderzoek niet verder is gegaan dan de oppervlaktelaag. Het begint zoals altijd met Gwyneth Paltrow, en er wordt zoals altijd één willekeurige gynaecoloog gevraagd hoe zij dit ziet. Een gynaecoloog die, als ze er niet mee werkt, dit onderwerp nooit in haar opleiding heeft gehad. Daardoor weet ze eigenlijk vooraf al niet wat ze moet zeggen.

Wat je ook ziet wanneer de gynaecoloog zegt dat er “geen onderzoek” is, is dat ze simpelweg niet weet dat er wél onderzoek bestaat. Er is haar nooit onderzoek aangeboden, want dit onderwerp komt überhaupt niet voor in de opleiding. Als het niet in de opleiding zit, wordt er ook geen relevant onderzoek aangereikt. En de enige conclusie die je dan kunt trekken, is dat zij zelf nooit ergens ingedoken is. Dat begrijp ik trouwens heel goed: dat kost weken aan verdieping. En voor een gynaecoloog is het veel makkelijker én veiliger om te zeggen: nee, dit is geen goed idee. Dat is vanuit hun positie begrijpelijk.. Je kunt niet iets promoten waarvan je geen wetenschappelijke basis kent. En dan is nee zeggen de veilige keuze. 

Er zijn tientallen medische studies,
maar die komen niet als eerste boven in Google of in AI. Zeker niet als je zoekt op termen zoals “yoni stomen”, want in medische literatuur heet het niet zo. Daarin is een totaal ander woordgebruik.

Daar komt nog iets bij: de praktijk waarin (voornamelijk) vrouwen dit aanbieden aan andere vrouwen heeft probleemgevallen die terecht in de media komen. Onjuiste begeleiding, verkeerde kruiden, geen instructies, geen contra-indicaties. Lavendel bijvoorbeeld — dat wordt ook genoemd in het Quest-artikel — is een kruid dat de slijmvliezen kan aantasten. Als het verkeerd gebeurt, krijg je verkeerde resultaten. En juist dát verschijnt bovenaan in Google, want zo werkt het algoritme.

En dan het verhaal dat je je kunt branden… ja. Je kunt je ook branden aan hete thee. Daar wacht je ook even mee voor je drinkt.

Verder zie je dat de gynaecoloog geen haakje heeft om bijvoorbeeld vruchtbaarheidswinst bij vulva stomen te begrijpen. Ze maakt één draadje: hoe moeten eicellen bevattelijker worden voor vruchtbaarheid, door toepassing van een stoombad? Maar dat is helemaal niet waar het om gaat. Het gaat om de innesteling in de baarmoederwand. Als de endometrium laag verbetert, wordt innesteling makkelijker. Dáár kan v-steaming helpend in zijn.

Het punt van “reinigen” wordt ook verkeerd begrepen. |We zien in de medische wereld dat bij reiniging meteen aan iets fysieks wordt gedacht: een ingreep. Maar wanneer vrouwen het woord reiniging gebruiken, bedoelen ze vaak het gevoel van loslaten. Energie loslaten na seks, spanning loslaten, een gevoel van weer thuiskomen in je lichaam. De warmte helpt daarbij, net als verbeterde doorbloeding. Het heeft niets te maken met vies of schoon.

Dan benoemt zij nog dat “het maar de vraag is hoe diep de stoom binnenkomt”. Nou, dat is juist het voordeel. De stoom hóeft niet ver binnen te komen. De vagina is geen open tunnel. 

De werkzame stoffen komen de bloedbaan in via de slijmvliezen van de vulva, daarom is vaginaal stomen eigenlijk geen goede term. En de effecten van de warme waterdamp en de kruiden trekken het hele lijf in omdat het bloed de warmte transporteert.

En dan komt weer het bekende voorbeeld uit Canada, van de vrouw met verbrandingen. Maar daarbij wordt de context weggelaten. Deze vrouw had een vierdegraads baarmoederverzakking. Dan hangt de baarmoedermond buiten de vulva. Dat is een medische noodsituatie waarin zelfs een onderbroek brandwonden kan veroorzaken. Dit is dus geen representatief voorbeeld van v-steaming. Dit zegt alleen iets over incorrect handelen van een behandelaar, niet over de praktijk als geheel.

Wat mij ook opvalt in het Quest-artikel, is dat de gynaecoloog doet alsof het verminderen van menstruatiepijn een soort hardnekkige mythe is. Terwijl de meeste vrouwen die zelf stomen, iets heel anders vertellen. Want als je maand na maand merkt dat als je vóór je menstruatie stoomt en de pijn daarna bijna helemaal verdwijnt, dan is dat geen verhaal dat je ergens hebt opgepikt, maar je eigen ervaring van verbetering. 

Een vrouw die door vulvastomen geen menstruatiepijn meer heeft, hoeft niet te wachten op een medische uitleg om te weten dat het werkt. Zij voelt het. En juist omdat zó veel vrouwen dit ervaren, is dat de reden dat het verhaal bestaat dat stomen helpt bij menstruatiepijn. Het komt niet uit theorieën of overtuigingen, maar uit hun eigen ervaring. En een ervaring die zo duidelijk is, laat je niet meer los.

Omdat v-steaming wordt gezien als “alternatief”, trekt het ook mensen aan die niet professioneel werken.
Dat is precies waarom heldere informatie zo belangrijk is. Dat is waar wij ons steeds voor inzetten: dat het veilig, juist en goed geïnformeerd gebeurt. Dat vrouwen stoppen met lavendel gebruiken. Dat ze weten wanneer het wel en niet kan. En dat als ze er een spirituele invulling aan willen geven, dat ook kan — net zoals thee zowel ceremonieel als praktisch kan zijn.

Het artikel zegt ook dat er een “dubieuze geschiedenis” achter zit. Maar de realiteit is dat er culturen zijn waarin vrouwen simpelweg onderdrukt werden en dat alles wat zij deden werd gezien als slecht. Dat zegt meer over de cultuur dan over het middel. Het onderzoek naar “dry sex” gaat bijvoorbeeld over bepaalde subculturen in delen van het Caribisch gebied en Afrika, en dat zegt niets over v-steaming als geheel. Als je in Nederland de anorexiaclubjes zou nemen als maat voor de samenleving, zou je ook een totaal vertekend beeld krijgen.

Quest heeft simpelweg niet voldoende onderzoek gedaan — wat logisch is, want ze hebben daar de tijd niet voor. Maar daardoor missen ze alles wat dieper ligt. Bijvoorbeeld de Assyrische vrouwen die het gebruikten als vorm van zelfbeschikking. Of dat we tot dertienduizend jaar terug bronnen hebben die wijzen op het gebruik van stoom bij het bekkengebied.

En dan komt het stuk over misleiding. Volgens de gynaecoloog zouden aanbieders vrouwen “valse hoop” geven. Maar een gynaecoloog die begint met: “dit is niks”, kan nooit in echt gesprek komen met iemand die het wel doet. Dan blijft ze altijd denken dat iemand in haar vakgebied roert. Ze gaat er niet open in. En ondertussen heeft ze zelf de onderzoeken niet gelezen, terwijl collega-gynaecologen wereldwijd — Polen, Korea, Japan, China, India, zelfs Nederland — er gewoon mee werken en het óók onderzoeken.

Het idee dat hier grote financiële belangen spelen is ook nogal overdreven. Er is geen v-steaming-maffia die wanhopige vrouwen uitbuit. Zo werkt het echt niet.

Er zijn zelfs steeds meer huisartsen die het juist adviseren bij droogte en pijn. En als  vrouwen zich niet gehoord voelen in de reguliere zorg. Dan gaan ze op zoek naar iets anders. Maar wat als dat “anders” ook echt werkt? Dan is het juist wenselijk om het te onderzoeken en door te ontwikkelen.

Het is ook een gebrek aan vertrouwen in de intelligentie van vrouwen. Alsof ze niet zelf kunnen beoordelen wat voor hun lichaam werkt. Als ze bij de gynaecoloog niets vinden, gaan ze verder zoeken, heel begrijpelijk.